Świat 2014 to przegląd istotnych wydarzeń na świecie z ostatnich dwunastu miesięcy – tych pozytywnych, jak i negatywnych, ale mających silny wpływ na otaczającą nas rzeczywistość – tę bliską i tę daleką. Sprawdź, co znalazło się w zestawieniu.
Pierwszy pacjent zmarł w grudniu 2013 roku w Gwinei, ale epidemia gorączki krwotocznej rozprzestrzeniła się też na inne kraje świata, szczególnie - Liberię i Sierra Leone, ale także dotarła do Nigerii, Hiszpanii, USA, Senegalu czy Mali. Odnotowano ponad 20 tys. przypadków zakażenia, a 8 tys. osób zmarło. To największa w historii epidemia wirusa ebola pod względem liczby ofiar i zachorowań.
Sytuację w tym kraju trudno przypisać do jednej daty, gdyż pogarsza się od zakończenia rządów prezydenta François Bozizé w marcu 2013 roku. W sierpniu 2013 r. ONZ uznał Republikę za państwo upadłe, czyli bez władzy centralnej, a w grudniu zdecydowano o interwencji pokojowej, która miała rozdzielić walczące strony. Wysłały ją Francja oraz Unia Afrykańska. W lutym doszło do kolejnej eskalacji, w tym do ataku na polskich misjonarzy. Do sierpnia 2014 r. sytuacja była bardzo chaotyczna i trudno ją jasno wytłumaczyć. Momentami pojawiały się obawy, że jedynym scenariuszem będzie rozpad kraju na dwie części.
To pierwsze igrzyska olimpijskie w Rosji i 23. zimowe w historii. Odbywały się w dniach 7-23 lutego. Pobito na nich siedem rekordów olimpijskich i światowych. Polska - z czterema złotymi, jednym srebrnym i jednym brązowym medalem - uplasowała się na 11. miejscu w klasyfikacji medalowej. Na podium stawali: Kamil Stoch, Justyna Kowalczyk, Zbigniew Bródka i drużyna łyżwiarek szybkich.
Antyrządowe protesty, które rozpoczęły się w styczniu i trwały do maja. Były one największe od czasu, kiedy na stanowisko prezydenta Wenezueli zaprzysiężono Nicolása Maduro. Niezadowolenie społeczne miało związek głównie z bardzo wysoką inflacją, rosnącą przestępczością i rzekomym sfałszowaniem wyborów, w których zwyciężył Maduro. 12 lutego ich charakter zmienił się na bardziej radykalny i podczas starć pojawiły się pierwsze ofiary. Sytuacja uspokoiła się w kwietniu, kiedy rząd zgodził się na rozmowy z opozycją.
Cały świat śledził poszukiwania samolotu linii Malaysia Airlines MH370, który zniknął z radarów nad Morzem Południowochińskim 8 marca, lecąc z Kuala Lumpur do Pekinu. Prawdopodobnie był w powietrzu jeszcze jakiś czas i po kilku godzinach spadł do Oceanu Indyjskiego. Hipoteza ta jednak nigdy się nie potwierdziła, ponieważ kilkutygodniowe poszukiwania nie przyniosły rezultatów. Na pokładzie samolotu było 239 osób.
16 marca odbyło się referendum w należącej do Ukrainy Autonomicznej Republice Krymu, dotyczące przyłączenia Krymu do Federacji Rosyjskiej. Według oficjalnych wyników za takim rozwiązaniem głosowało 96,77 proc. wyborców przy 83,1 proc. frekwencji. Dzień po referendum parlament w Symferopolu zgłosił się do władz w Moskwie z prośbą o przyjęcie w skład Federacji Rosyjskiej. Wyniki referendum oraz aneksja Krymu nie zostały jednak uznane przez Ukrainę oraz większość krajów świata.
Aleksander Doba, 65-letni podróżnik, dokonał wydawałoby się niemożliwego. Jest pierwszym człowiekiem w historii, który samotnie przepłynął Atlantyk kajakiem i dotarł z kontynentu na kontynent. Przez 99 dni wiosłowania przepłynął ponad 5 tysięcy kilometrów z Afryki do brazylijskiego Acarau. Kajak zbudowany został specjalnie na tę okazję i wraz z wyposażeniem ważył pół tony.
27 kwietnia na placu Świętego Piotra w Watykanie Jan Paweł II został ogłoszony świętym Kościoła katolickiego. Za cud za wstawiennictwem Jana Pawła II uznano niewytłumaczalne z medycznego punktu widzenia uzdrowienie Floribeth Mory Diaz, Kostarykanki z nieuleczalnych tętniakiem mózgu. Kobieta - oglądając beatyfikację Jana Pawła II - zaczęła się do niego modlić, po czym doznała nagłego ozdrowienia.
Konflikt na wschodzie Ukrainy, któremu początek dał Euromajdan z lutego i liczne wystąpienia antyrosyjskie. Doprowadziły one do wyłonienia nowych władz ukraińskich. W odpowiedzi na te działania w kwietniu 2014 rozpoczęły się zbrojne wystąpienia separatystów, dążących do uniezależnienia Donieckiego Zagłębia Węglowego (Donbasu) od Ukrainy. Przy wsparciu militarnym Rosji rebelianci proklamowali w maju Federację Republiki Noworosji, w skład której weszły Doniecka Republika Ludowa i Ługańska Republika Ludowa.
7 maja premier Yingluck Shinawatra - wraz z dziewięcioma członkami swojego gabinetu - z powodu nadużyć władzy została usunięta ze stanowiska przez Trybunał Konstytucyjny. 20 maja armia ogłosiła stan wojenny, przejęła kontrolę w kraju, zawiesiła konstytucję i wprowadziła godzinę policyjną. 21 sierpnia nowym premierem został szef armii, generał Prayuta Chan-o-cha. Protesty w Tajlandii trwały od kilku miesięcy. Zginęło w nich 28 osób, a setki zostały rannych.
Na skutek protestów na placu Niepodległości w Kijowie (Majdanie) oraz w innych częściach Ukrainy 22 lutego Rada Najwyższa odwołała ze stanowiska prezydenta Ukrainy Wiktora Janukowycza. Tego samego dnia Ołeksandr Turczyn został przewodniczącym Rady Najwyższej i tymczasowym prezydentem Ukrainy. Oficjalne wybory prezydenckie odbyły się 25 maja. Wygrał je w pierwszej turze kandydat opozycji, Petro Poroszenko.
4 czerwca przypadła 25 rocznica wolnych wyborów w Polsce. Wówczas premierem został Tadeusz Mazowiecki, a Polacy mogli wybierać swoich reprezentantów - posłów i senatorów. Wybory były przełomowe, zmieniły sytuację polityczną w kraju, dały zwycięstwo Solidarności i porażkę władzy komunistycznej. Jest to także 25 rocznica obrad Okrągłego Stołu i powołania pierwszego niekomunistycznego rządu wśród krajów z bloku wschodniego.
9 czerwca “Państwo Islamskie”, salaficka organizacja terrorystyczna, ogłosiła powstanie kalifatu na okupowanych ziemiach. Na jego czele stanął jej lider, szejk Abu Bakr al-Baghdadi (teraz kalif Ibrahim ibn Awwad), wybrany przez szurę. Według organizacji został tym samym przywódcą muzułmanów na całym świecie. Kalifat nie został jednak uznany przez społeczność międzynarodową.
Te dwudzieste Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej rozgrywane były w Brazylii na dwunastu krajowych stadionach. Emocje sportowe towarzyszyły nam od 12 czerwca do 13 lipca. Mistrzami świata po raz czwarty zostali Niemcy, którzy w finale pokonali Argentynę. Gospodarze zajęli 4. miejsce, a brązowy medal zdobyła Holandia.
Samolot Malaysia Airlines (lot MH-17) wystartował z Amsterdamu 17 lipca. Miał wylądować następnego dnia w Kuala Lumpur. Po pokonaniu drogi nad Holandią, Niemcami, Polską i częścią Ukrainy maszyna zaczęła nagle opadać ok. 40 kilometrów przed wejściem w obszar powietrzny Republiki Rosyjskiej. Z rozmów opublikowanych przez Służbę Bezpieczeństwa Ukrainy wynikało, że samolot został pomyłkowo zestrzelony przez separatystów rosyjskich w akcji jednego z oddziałów w rejonie toczącego się konfliktu ukraińskiego. W katastrofie zginęło 298 osób.
29 czerwca w chińskim zoo Chimelong urodziły się trojaczki pandy. To czwarty taki przypadek na świecie i pierwszy, w którym wszystkie maluchy przeżyły. Młode po narodzinach są mniejsze niż ludzka dłoń i ważą między 83 a 124 gramów. Śmiertelność pand jest bardzo duża i ich liczba co roku zmniejsza się z powodu niskiej rozrodczości - samica może zajść w ciążę tylko przez kilka dni w roku. Tym bardziej jest się z czego cieszyć.
9 sierpnia 18-letni czarnoskóry Michael Brown został śmiertelnie postrzelony przez białego policjanta Darrena Wilsona, który tłumaczył, że został przez ofiarę zaatakowany. Michael nie był jednak wcześniej karany, dlatego też czarnoskórzy mieszkańcy miasta uznali, że atak policjanta był przejawem rasizmu. W Ferguson doszło do licznych protestów i zamieszek, z którymi policja nie była w stanie sobie poradzić, dlatego gubernator Missouri Jay Nixon wprowadził stan wyjątkowy i godzinę policyjną. Protesty ustały 22 sierpnia.
Świat oszalał na jej punkcie! To pomysł Coreya Griffina, amerykańskiego przedsiębiorcy, którego przyjaciel - baseballista Pete Frates - choruje na stwardnienie zanikowe boczne (ALS) i to właśnie jego film nadaje tempa całej akcji. Polega ona na tym, że nominuje się trzy osoby do nagrania filmiku, w którym mają wylać na siebie kubeł lodowatej wody. Jeżeli tego nie zrobią w ciągu 24 godzin, to muszą wpłacić 100 dolarów na rzecz organizacji ALS Association, która pomaga osobom chorym na ALS.
18 września Szkoci decydowali w referendum, czy odłączą się od Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii. 55,3 proc. obywateli opowiedziało się za pozostaniem, a 44,7 proc. za odłączeniem. Frekwencja wyniosła prawie 85 proc.
Rosetta to sonda kosmiczna Europejskiej Agencji Kosmicznej, której misja jest wyprawą do początków naszej planety. W sierpniu dotarła w pobliże komety 67P/Czuriumow-Gierasimienko i weszła na orbitę wokół jej jądra. Z pokładu sondy został uwolniony lądownik Philae, który 12 listopada - po raz pierwszy w historii - wylądował na powierzchni komety.
30 sierpnia - na szczycie w Brukseli - Donald Tusk został wybrany na szefa Rady Europejskiej, instytucji, która wskazuje kierunek działań politycznych i określa priorytety Unii Europejskiej. Swoje obowiązki przejął 1 grudnia i zastąpił na tym stanowisku Belga Hermana Van Rumpuya. 19 grudnia Tusk po raz pierwszy poprowadził szczyt UE.
5 grudnia aresztowano Hadiję Ismayil, dziennikarkę rozgłośni radia Swoboda Hadija. Oskarżono ją o próbę doprowadzenia do samobójstwa byłego dziennikarza Radia Liberty, Turala Mustafajewa, za co grozi jej od 3 do 7 lat pozbawienia wolności. Aresztowanie dziennikarki krytykuje Zachód i uznaje je jako atak na wolność słowa. Poparcie dla niej wyraziły też m.in. Amnesty International i Reporterzy bez Granic. Ismayil jest autorką wielu artykułów o korupcji w otoczeniu prezydenta Ilhama Alijewa. Nazywano ją "ostatnim wolnym głosem Azerbejdżanu".
Premier Turcji Ahmet Davutoglu - podczas pobytu w Polsce - poinformował, że wizy dla Polaków zostaną zniesione.
10 grudnia przyznano Pokojową Nagrodę Nobla. Tym razem laureatami zostały dwie osoby - Malala Yousafazai i Kailash Satyarthi, nagrodzeni za walkę o prawo dzieci do edukacji i przeciwko ich ciemiężeniu. Szczególnie ciekawa jest postać 17-letniej Malali, najmłodszej w historii laureatki Nagrody Nobla, która od 11 roku życia jako m.in. blogerka walczy o prawa kobiet i dzieci w Pakistanie.
Po ponad 50 latach izolacji Kuby prezydent USA Barack Obama ogłosił, że USA wznowi stosunki dyplomatyczne z wyspą, znosząc zakazy podróżowania i eksportu. W rozmowy między stronami zaangażowany był między innymi rząd Kanady i papież Franciszek. Zarówno w sprawie embarga handlowego, jak i umożliwienia turystom amerykańskim podróży na wyspę, ostatnie słowo należy jednak do Kongresu, do którego Obama wystąpił o zgodę.
28 grudnia Airbus 320-200 malezyjskich linii lotniczych Air Asia lecący z Surabi (Indonezja) do Singapuru zniknął z radarów. Przyczyną utraty kontaktu z wieżą kontroli lotów była pogoda, ponieważ w rejonie lotu samolotu przechodziły silne fronty burzowe. Piloci prawdopodobnie starali się je ominąć, niestety - bezskutecznie. Co ważne, linie Air Asia nie miały w tym dniu zgody na rejs. W wyniku katastrofy zginęły 162 osoby.