Świat 2016 to przegląd istotnych wydarzeń na świecie z ostatnich dwunastu miesięcy – tych pozytywnych, jak i negatywnych, ale mających silny wpływ na otaczającą nas rzeczywistość – tę bliską i tę daleką. W tym roku poprosiliśmy też reporterów i ekspertów o napisanie specjalnych podsumowań.
Swoimi komentarzami podzielili się Piotr Andrusieczko, o Ukrainie. Małgorzata Nocuń z Nowej Europy Wschodniej o Białorusi. Arzu Geybullayeva, azerska dziennikarka o Turcji. A także Wojciech Wilk z Polskiego Centrum Pomocy Międzynarodowej o Syrii. Wprowadzą Was jeszcze głębiej w zrozumienie innych państw.
Sprawdź, co znalazło się w zestawieniu.
USA i UE znoszą sankcje nałożone na Iran
USA i Unia Europejska zniosły sankcje gospodarcze i finansowe nałożone na Iran z powodu jego programu atomowego. Od tego momentu Iran znów eksportuje ropę do krajów Unii Europejskiej i dociera do międzynarodowych rynków finansowych. Ponad 12 lat trwał konflikt o irański program atomowy, a sankcje na ten kraj były nakładane od 10 lat. W ten sposób Zachód chciał wpłynąć na Iran, aby zaprzestał rozwijania programu nuklearnego, który miał na celu budowę broni jądrowej.
Epidemia wirusa Zika
więcejŚwiatowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła epidemię wirusa Zíka i stan globalnego alarmu. Oznaczało to, że obecny w Ameryce Łacińskiej wirus Zika mógł być zagrożeniem na całym świecie. Wirus został wykryty u brazylijskich noworodków, które urodziły się z dużo mniejszą mózgoczaszką, przez co rozwój mózgu dziecka nie może się rozwijać. Wirus przenoszony jest przez tropikalne komary Aedes aegypti. Nie ma na niego lekarstwa ani szczepionki.
Trzęsienie ziemi na Tajwanie
więcej96 osób zginęło w trzęsieniu ziemi w mieście Tainan, na południu Tajwanu. Wstrząsy rozpoczęły się tuż przed godz. 4 rano. Trzęsienie ziemi miało siłę 6,4 w skali Richtera. Po nim wystąpiło kilka wstrząsów wtórnych. Były odczuwalne w stolicy Tajwanu, Tajpej, położonej 300 km na północ od epicentrum.
Historyczne spotkanie papieża Franciszka i patriarchy Cyryla
więcejPapież Franciszek i patriarcha Moskwy, Cyryl I, spotkali się na lotnisku La Guardia w Hawanie. To spotkanie uważa się za historyczne dla chrześcijaństwa od czasu schizmy z 1054 r. Punktem kulminacyjnym wydarzenia było podpisanie wspólnej katolicko-prawosławnej deklaracji w językach włoskich i rosyjskim.
Pierwsze zimowe zdobycie Nanga Parbat
Simone Moro, Alex Txikon i Muhammad Ali zdobyli Nanga Parbat (8126 m). Było to pierwsze w historii zimowe wejście na ten ośmiotysięcznik, którego próby zdobycia rozpoczęły się w 1964 roku. Atak szczytowy alpiniści rozpoczęli 22 lutego.
Zamachy terrorystyczne w Brukseli
więcejSeria trzech zamachów bombowych, które zostały przeprowadzone nad ranem 22 marca w Brukseli. Dwa z nich miały miejsce na lotnisku w Zaventem, jeden przy stacji metra Maelbeek/Maalbeeki. Trzeci ładunek został znaleziony na lotnisku i zdetonowany przez saperów. W wyniku ataków zginęły 32 osoby i trzech zamachowców-samobójców, a ponad 316 osób zostało rannych. Do przeprowadzenia zamachów przyznało się “Państwo Islamskie”.
Zamach w Pakistanie
więcejOkoło 70 osób zginęło, a ponad 340 zostało rannych w wyniku eksplozji bomby w okolicy parkingu przed parkiem rozrywki w Lahaur. Do zamachu przyznali się talibowie z ugrupowania Dżamaat-ul-Arar (Żołnierze Allaha). Rzecznik ugrupowania powiedział: “Celowaliśmy w chrześcijan. Nasi zamachowcy-samobójcy będą kontynuować takie ataki”. W niedzielę Wielkanocną w miejscu zamachu przebywały głównie rodziny z dziećmi. Poszkodowani to przede wszystkim kobiety i dzieci.
Zaostrzenie konfliktu o Górski Karabach
Nad ranem 2 kwietnia rozpoczęły się gwałtowne walki azersko-ormiańskie w Górskim Karabachu. Zarówno strona ormiańska, jak i azerska, oskarżały się wzajemnie o rozpoczęcie ataku i działania zbrojne. Prawdopodobnie inicjatywa leżała jednak po stronie Azerbejdżanu, który w efekcie ataku osiągnął korzyści na linii frontu. Łącznie zginęło ponad 30 osób - żołnierzy ormiańskich i azerskich oraz ludności cywilnej. Walki zakończyły się 5 kwietnia deklaracją obu stron o zawieszeniu broni i chęci wznowienia rozmów pokojowych.
Afera “Panama Papers”
więcej11,5 mln poufnych dokumentów panamskiej kancelarii podatkowej Mossack Fonseca wyciekło do mediów. Pokazują one, jak firma pomagała swoim klientom w niepłaceniu podatków. Dokumenty wewnętrzne kancelarii były zawierane w latach 1970-2016.
Trafiły one w ręce dziennikarzy niemieckiego dziennika „Süddeutsche Zeitung” i były analizowane z opiniotwórczymi mediami z całego świata. Śledztwo w tej sprawie prowadziło Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych. W wyniku analiz ujawniono informacje dotyczące elit politycznych, urzędników i ich współpracowników. 9 maja opublikowano listę ponad 200 tys. firm zarejestrowanych w rajach podatkowych.
Wołodymyr Grojsman zastąpił na stanowisku premiera Ukrainy Arsenija Jaceniuka, który sprawował swoją funkcję od 2014 roku. Choć objął ją na kanwie rewolucji, to w ostatnich miesiącach drastycznie spadło mu poparcie do kilku procent.
Grojsman opowiedział się za dalszą walką z korupcją oraz wyraził proeuropejski kierunek. Jest jednoznacznie kojarzony z obozem prezydenta Petra Poroszenki.
Trzęsienie ziemi w Ekwadorze
więcejTrzęsienie ziemi o sile 7,8 w skali Richtera nawiedziło północno-zachodnią część Ekwadoru. W jego wyniku zginęło ponad 670 osób, a ponad 27 000 zostało rannych. Epicentrum znajdowało się ponad 170 kilometrów od Quito (stolicy kraju) i 27 kilometrów od miasta Muisne. Trzęsienie było odczuwalne w całym Ekwadorze, Kolumbii i Peru. Było najsilniejsze od 1979 roku.
Katastrofa samolotu EgyptAir 804
więcejNad Morzem Śródziemnym doszło do katastrofy samolotu EgyptAir 804. Zginęło 56 pasażerów i 10 członków załogi. Samolot wystartował z Paryża i miał wylądować w Kairze. Całkowicie zniknął z radarów na wysokości około 3048 metrów, a jego szczątki zostały odnalezione w Morzu Śródziemnym, 290 kilometrów na północ od Aleksandrii. Przyczyna katastrofy nie jest znana.
Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej
więcejRozpoczęły się Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2016, których gospodarzem była Francja. Po raz pierwszy w historii rywalizowały aż 24 drużyny, i po raz pierwszy - Portugalia zdobyła tytuł Mistrza Europy. Mogliśmy długo cieszyć się z obecności naszej reprezentacji i podziwiać ich mecze, ponieważ Polacy doszli aż do ćwierćfinału, w którym ulegli właśnie Portugalii w rzutach karnych.
Strzelanina w Orlando
więcejStrzelanina w klubie nocnym w Orlando, w stanie Floryda, w USA. Zginęło w niej 50 osób, a 53 zostały ranne. Sprawcą zamachu jest 29-letni Omar Mir Seddique Mateen, Amerykanin z afgańskimi korzeniami. Wydarzenie zostało uznane jako akt terroryzmu. Według doniesień medialnych przed atakiem zamachowiec dzwonił na policję i przysięgał wierność “Państwu Islamskiemu”. To najbardziej krwawy atak w USA od czasu zamachów z 11 września 2001 roku.
BREXIT - Brytyjczycy za wyjściem z UE
więcejPremier Wielkiej Brytanii, David Cameron, obiecał, że doprowadzi do renegocjacji warunków obecności swojego kraju w Unii Europejskiej. A jeśli to się uda, to przeprowadzi referendum w sprawie dalszego członkostwa.
Choć referendum nie miało charakteru wiążącego dla rządu, to wzięło w nim udział 72,2% uprawnionych, a 51,89% głosowało za opuszczeniem Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię. Premier David Cameron podał się do dymisji, a na stanowisku zastąpiła go Theresa May.
Uznała ona, że nie potrzebuje zgody parlamentu do uznania wyników głosowania, aby uruchomić tzw. artykuł 50 traktatu członkowskiego UE, wszczynający procedurę wyjścia. Pomimo protestów parlamentarzystów 3 listopada 2016 Sąd Najwyższy przyznał rację pani premier.
Zamach terrorystyczny na międzynarodowym lotnisku Atatürka w Stambule. Ataku dokonało trzech zamachowców, dwóch detonowało ładunki tuż przed bramką kontrolną terminalu. W trzech samobójczych eksplozjach zginęło 48 osób, a 239 zostało rannych. O przeprowadzenie tego ataku władze Turcji oskarżyły “Państwo Islamskie" oraz bojówki Kurdyjskie.
Zamach bombowy w Bagdadzie
W Karradzie, dzielnicy Bagdadu, eksplodowała ciężarówka wypełniona materiałami wybuchowymi. Pobliskie centrum handlowe oraz budynki zostały zniszczone. Do odpowiedzialności za zamach przyznało się “Państwo Islamskie”.
Sonda Juno na orbicie Jowisza
W 2011 roku NASA wysłała sondę Juno w kierunku Jowisza. 5 lipca 2016 sonda dotarła do celu - na orbitę największej z planet Układu Słonecznego. Juno ma za zadanie zbadać gazowe wnętrze planety oraz jej burzliwą atmosferę.
Success! Engine burn complete. #Juno is now orbiting #Jupiter, poised to unlock the planet's secrets. https://t.co/YFsOJ9YYb5
— NASA (@NASA) July 5, 2016
W zamachu w Nicei zginęły 86 osoby, a 120 zostało rannych.
Podczas obchodów Dnia Bastylii ciężarówka kierowana przez tunezyjskiego kierowcę staranowała barykady. Jadąc po Promenadzie Anglików, Mohamed Lahouaiej Bouhlel celowo potrącał ludzi, w wyniku czego zginęło 87 osób, a ponad 200 zostało rannych. Po pokonaniu blisko dwóch kilometrów doszło do strzelaniny, w której policja zabiła zamachowca.
Próba zamachu stanu w Turcji
Grupa tureckich wojskowych średniego szczebla próbowała przeprowadzić wojskowy zamach stanu. Planowali rozpocząć działania o 3.00 w nocy z piątku na sobotę. Ich plany zostały jednak odkryte przez służby bezpieczeństwa, więc akcja rozpoczęła się już w piątek o 15. Chwilę potem do najwyższych dowódców wojskowych zostały wysłane informacje o próbie puczu wraz z rozkazem, by nie wspierać puczystów. Wprowadzono stan wojenny oraz godzinę policyjną. Puczyści aresztowali szefa sztabu generalnego sił zbrojnych Turcji, który został odbity przez siły wspierające władze. Krótko po północy próba zamachu stanu się zakończyła. W czasie jego przebiegu zginęło 312 osób, a 1440 zostało rannych.
Donald John Trump kandydatem Republikanów na prezydenta USA
Donald Trump został oficjalnym kandydatem Partii Republikańskiej w wyborach na 45. prezydenta USA podczas oficjalnej konwencji w Cleveland. W wyścigu pokonał między innymi Bena Carsona, Jeba Busha czy Paula Rubio.
Hillary Diane Rodham Clinton kandydatką Demokratów na prezydenta USA
Hillary Clinton podczas konwencja Partii Demokratycznej w Filadelfii została kandydatką partii na 45. prezydenta USA. Tym samym stała się pierwszą w historii kobietą, ubiegającą się o to stanowisko. W prawyborach pokonała między innymi senatora Berniego Sandersa.
Letnie Igrzyska Olimpijskie w Rio de Janeiro
więcejW Rio de Janeiro rozpoczęły się XXXI Letnie Igrzyska Olimpijskie - pierwsze w historii w Ameryce Południowej, a drugie - w Ameryce Łacińskiej. W programie uwzględniono 31 dyscyplin sportowych, przywracając rugby oraz golfa. Łącznie odbyło się 306 finałów. Zwycięzcą klasyfikacji medalowej zostały Stany Zjednoczone, a kolejne miejsca zdobyli Wielka Brytania i Chiny.
Trzęsienie ziemi we Włoszech
więcejO 3:36 nad ranem środkowe Włochy nawiedziło trzęsienie ziemi o sile 6,2 w skali Richtera. Najbardziej ucierpiały w nim miasta: Accumoli, Amatrice, Posta i Arquata del Tronto.
W ciągu pierwszych trzech godzin odnotowano aż 17 wstrząsów wtórnych w tym jeden o magnitudzie 5,5. Zginęło co najmniej 296 osób, a ponad 400 zostało rannych.
Prezydent Brazylii odwołana w wyniku impeachmentu
Prezydent Brazylii, Dilma Rousseffi, za zatajanie informacji o złym stanie informacji publicznych została decyzją senatu poddana procedurze impeachmentu oraz usunięta ze stanowiska. Na jej miejsce zaprzysiężono dotychczasowego wiceprezydenta, Michela Temera.
Korea Północna po raz kolejny testuje broń nuklearną
Piąta próba atomowa w 2016 roku była jednocześnie najsilniejszą. Dokonano jej w 68. rocznicę powstania Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej i była wg Pjongjang odpowiedzią na "wrogie akty Stanów Zjednoczonych".
Referendum w Azerbejdżanie
więcejReferendum konstytucyjne odbyło się w celu zatwierdzenia 29 poprawek do konstytucji, dotyczących m.in. wzmocnienia władzy prezydenta, zwiększając jego uprawnienia, oraz możliwości ograniczania niektórych praw obywatelskich. Zatwierdzono wszystkie poprawki do konstytucji, w tym tę, dotyczącą wydłużenia kadencji prezydenta. Poparcie dla poprawek wyniosło od 83,2% do 93,01%.
Komisja Wenecka skrytykował część poprawek uznając je za sprzeczne z "europejskim duchem konstytucjonalizmu". Referenda w Azerbejdżanie generalnie nie są uznawane za demokratyczne.
Wyniki śledztwa w sprawie zestrzelenia samolotu Malaysia Airlines MH17
więcej17 lipca 2014 roku samolot MH17, należący do Malaysia Airlines, został zestrzelony nad terytorium kontrolowanym przez prorosyjskich separatystów.
Międzynarodowi śledczy zakończyli swoje prace i potwierdzili ustalenia raportu holenderskiego rządu, że rakieta Buk, użyta do zestrzelenia, pochodziła z Rosji.
Podbój Marsa
więcejElon Musk, prezes Tesli oraz SpaceX, podczas Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego w Guadalajarze w Meksyku ogłosił plany podboju Marsa.
W rakietach wielokrotnego użytku stworzono miejsce dla 100 osób i będą startować raz na dwa lata. Sama podróż potrwa na początku 3 miesiące, a finalnie skróci się do jednego. Pasażerowie, którzy zdecydują się wyruszyć, zostaną na Marsie, by zbudować kolonię. Z czasem możliwa będzie też podróż powrotna. Pierwszy element - sonda Red Dragon - wystartuje w 2018 roku. Pierwsze loty z ludźmi przewidziane są na lata 2022-2024.
Uchodźcy
Nowy sekretarz generalny ONZ
Rada Bezpieczeństwa ONZ formalnie nominowała byłego premiera Portugalii, António Guterresa, na stanowisko sekretarza generalnego ONZ. 1 stycznia 2017 zastąpił on Ban Ki-moona.
Liban po 2,5 roku wakatu wybrał prezydenta kraju
więcejPo blisko 2,5 roku bez głowy Państwa libański parlament wybrał prezydenta kraju. Został nim Michel Aoun, były dowódca armii, mający poparcie szyickiego Hezbollahu. W myśl zawartej politycznej umowy premierem został Sad al-Hariri, lider sunnitów. Prezydentem Libanu może być wyłącznie chrześcijanin (maronita), premier powinien być sunnitą, a przewodniczący parlamentu - szyitą. Ministrowie i przedstawiciele administracji to muzułmanie i chrześcijanie.
Donald Trump 45. prezydentem USA
Po trwającej wiele miesięcy kampanii przedwyborczej i wyborczej zakończyły się wybory prezydenckie w USA. 45. prezydentem został Donald Trump, który uzyskał wymaganą liczbę głosów elektorskich, choć w tzw. głosowaniu popularnym finalnie uzyskał 3 miliony głosów mniej niż Hillary Clinton.
Zakończenie konfliktu w Kolumbii
24 sierpnia - po 50 latach wojny - Juan Manuel Santos, prezydent Kolumbii, i Rodrigo Londono, dowódca lewicowej partyzantki FARC, ogłosili zawieszenie broni. Wydarzenie oficjalnie odbyło się w Hawanie w obecności przedstawicieli władz Kuby i Norwegii, które mediowały w tym procesie. Wyniki październikowego referendum pokazały, że obywatele chcą pokoju i porozumienia. Zgodnie z nim FARC ma rozbroić się w ciągu sześciu miesięcy. Ta wieloletnia wojna pochłonęła 220 tysięcy ofiar.
Maha Vajiralongkorn królem Tajlandii
W październiku - po wieloletnich rządach - zmarł król Tajlandii, Bhumibola Adulyadeja. Zastąpił go Maha Vajiralongkorn - jego jedyny syn.
Bhumibol rządził aż 70 lat, co uczyniło go najdłużej panującym monarchą na świecie. Oficjalna koronacja nowego króla może odbyć się dopiero rok po śmierci starego, ponieważ tyle trwa żałoba. Maha Vajiralongkorn nie spieszy się do objęcia tronu. Nie cieszy się też wielkim zaufaniem społecznym - ze względu na swój dość “lekki” sposóby bycia. Bhumibol potrafił załagodzić wiele konfliktów w Tajlandii i cieszył się dużym szacunkiem.
Prezydent Korei Płd. odsunięta od władzy
Park Guen-Hye, prezydent Korei Południowej, oskarżona została o udostępnianie poufnych informacji oraz tajnych dokumentów przyjaciółce - Czoi Sun Sil, wróżce oraz jej doradczyni.
Doprowadziło to do kryzysu konstytucyjnego i drastycznego spadku poparcia - wyrażonego również masowymi protestami ulicznymi 9 grudnia.
Parlament Korei Południowej opowiedział się za odsunięciem jej od władzy. Teraz Trybunał Konstytucyjny ma 180 dni na podtrzymanie lub odrzucenie decyzji parlamentu. Jeśli opowie się na tak - dojdzie do impeachmentu. Do tego czasu Park Guen-Hye jest zawieszona w obowiązkach, które sprawuje premier.
Zamach Terrorystyczny w Berlinie
Pięć dni przed Świętami Bożego Narodzenia doszło do zamachu terrorystycznego na placu Breitscheidplatz w Berlinie, który był miejscem licznie odwiedzanego jarmarku bożonarodzeniowego. Ciężarówka Scania - na polskich tablicach rejestracyjnych - wjechała w tłum ludzi. 12 osób zginęło, a około 56 zostało rannych. Do zamachu przyznało się Państwo Islamskie informując, że dokonał go “żołnierz ISIS”.
Samochód wraz z polskim kierowcą został uprowadzony przez Anis Amriego, 24-letniego Tunezyjczyka, podejrzanego o udział w zamachu. W ciężarówce znaleziono ciało zastrzelonego Polaka. 23 grudnia 2016 Amri został zastrzelony w Mediolanie przez włoską policję
Syria oraz trwająca w niej wojna były jednym z najgłośniejszych tematów w 2016 roku. Do rangi symbolu urosły okrutne walki w Aleppo, które rozpoczęły się w połowie listopada. Dramat ludności cywilnej wywołał poruszenie wielu osób. 22 grudnia armia syryjska finalnie przejęła całkowitą kontrolę nad miastem, kończąc walki o Aleppo. W czasie sześcioletniej wojny jest to największa wygrana syryjskiej armii.
Rosja, Iran i Turcja spotkały się, by rozciągnąć kruche zawieszenie broni z Aleppo na obszar całej Syrii. Spotkały się, co koniecznie trzeba zaznaczyć, bez przedstawicieli USA.