Wioski

Ixtlán de Juárez

65 km na północ od miasta Oaxaca leży Ixtlán de Juárez. Miasteczko zamieszkane przez ponad 2500 mieszkańców pełni rolę stolicy regionu Sierra Norte. Powstało w drugiej połowie XV w., jeszcze przed przybyciem Hiszpanów, kiedy Zapotekowie osiedlili się tu  najprawdopodobniej z zamiarem utworzenia garnizonu mającego chronić ich przed azteckimi najeźdźcami.

Ixtlán de Juárez, otoczone przez zróżnicowany ekosystem rozciągający się na przestrzeni 19 000 hektarów lasów mglistych i sosnowo-dębowych, jest obecnie popularną atrakcją turystyczną.

Poza przemysłem turystycznym, 25% powierzchni otaczających miasto lastów (około 4000 hektarów) zajmują tereny objęte programem zrównoważonej gospodarki leśnej zarządzane przez społeczne przedsiębiorstwo leśne.

Początki programu sięgają lat 80. Od tego czasu powstało siedem takich społecznych przedsiębiorstw: firma zarządzająca lasami, tartak, stacja paliw, fabryka mebli, sklep meblowy, łowisko i biuro podróży.

W Sierra Juárez, regionie należącym do pasma górskiego Sierra Norte, do niedawna nie było żadnej wyższej uczelni. W 2015 r. rząd stanu Oaxaca ustanowił tam Universidad de la Sierra Juárez, który ma wspomóc dalszy rozwój i edukację na tym obszarze. Oferta uczelni obejmuje studia przyrodnicze, socjologiczne, humanistyczne i z roku na rok jest rozszerzana o kolejne kierunki.

Capulálpam de Mendéz

10 km na południowy-wschód od Ixtlán de Juárez leży Capulálpam de Méndez. Kolorowe domy kryte dachówką równo ustawione wzdłuż brukowanych ulic tworzą czarującą atmosferę tego miejsca. Dzięki podtrzymywanym tu tradycjom i naturalnym atrakcjom miasteczko otrzymało w 2007 r. tytuł Magicznego Miasta, wyróżnienie przyznawane przez Meksykański Urząd Turystyki. Celem tej inicjatywy jest promocja miast, przy wsparciu innych agencji federalnych, w różnych regionach kraju oferujących „magiczne” doświadczenia ze względu na ich naturalne piękno, bogactwo kulturowe, historyczne, kuchnię i sztukę. Do roku 2015 Capulálpam de Méndez było jedynym miastem w regionie Oaxaca, które mogło się pochwalić tym tytułem. 

W 2005 r. w Capulálpam de Mendéz było 326 domostw, a liczba mieszkańców miasteczka wynosiła 1313. Jego początki sięgają 1200 r., w którym założyli je Zapotekowie. Po przybyciu Hiszpanów mieszkańcy miasta trudnili się głównie górnictwem. Odkąd Hiszpanie się wycofali, kopalnia przechodziła na własność różnych firm z zagranicznym kapitałem. Obecnie działalność kopalni jest ograniczona wyłącznie do jej utrzymania. Kanadyjscy inwestorzy chcieli negocjować z władzami Capulálpam de Méndez w sprawie uzyskania pozwolenia na zbadanie terenu i poszukiwanie złóż, ale taką możliwość szybko odrzucono.

Capulálpam de Méndez przekształciło swoją gospodarkę z górniczej na turystyczną. Turystyka stanowi w tym regionie główne źródło przychodu, ale w mieście można znaleźć również przedsiębiorstwa zajmujące się wyrobem produktów z drewna, zarządzaniem lasami, rozlewnię, tradycyjne centrum medyczne i biuro podróży.

San Pablo Guelatao

Kilka kilometrów na południe od Ixtlán de Juárez leży San Pablo Guelatao, rodzinne miasto zapoteckiego intelektualisty Jaimego Martíneza Luny i miejsce urodzenia uwielbianego prezydenta Meksyku, Benita Juáreza. Za życia Juáreza liczba ludności w San Pablo Gualatao wynosiła mniej niż 100 osób, a miejscowość podlegała pod Ixtlán de Juárez. W 1824 r. San Pablo Guelatao stało się odrębną miejscowością. W wiosce znajduje się niewielkie muzeum poświęcone Juárezowi, domki do wynajęcia i pierwsze niezależne kino w Oaxaca – Cine Too.

San Pablo Guelatao to siedziba pierwszej miejscowej rozgłośni radiowej w Oaxaca, XEGLO La Voz de la Sierra, i radia Estéreo Comunal.

Gmina San Pablo Guelatao jest niewielka i w porównaniu z sąsiadującymi gminami ma mniej lasów. W samym jej środku znajduje się piękny zbiornik wodny, a na nim szklany punkt widokowy z widokiem na pobliskie góry.

W 2005 r. w San Pablo Guelatao było 111 domostw i 480 mieszkańców.

Santa Catarina Lachatao

Czarujące miasteczko Santa Catarina Lachatao z czasów przed przybyciem Kolumba leży 64 km od miasta Oaxaca. Miejscowość nie ma własnych ziem przydzielonych zgodnie z meksykańskim prawem rolnym, dzieli terytorium z otaczającymi ją wioskami w ramach wspólnego obszaru Mancomunado. Było to powodem kilku konfliktów lokalnych społeczności w odniesieniu do gospodarki leśnej. Na dzień dzisiejszy w Santa Catarina Lachatao nie prowadzi się wyrębu lasów w celach zarobkowych. Mieszkańcy wykorzystują drewno jedynie na własne potrzeby.

W Santa Catarina Lachatao znajduje się również szkoła. W miasteczku tym, w przeciwieństwie do innych, kobiety sprawują władzę – już druga pełni tu funkcję prezydenta.

Jedyne społeczne przedsiębiorstwo w Santa Catarina Lachatao to biuro podróży. Czarującym domkom z widokiem na miasteczko i restauracji, w której serwowane są lokalne potrawy, towarzyszy muzeum z miejscowymi eksponatami.

Santa María Yavesía

Osobliwe miasteczko o nazwie Santa María Yavesía otacza 9 tys. ha dziewiczych lasów. W przeciwieństwie do wielu innych miasteczek w regionie jego mieszkańcy sprzeciwiają się eksploatacji lasów, które stanowią dla nich zdrowe źródło wody. Skupiają się na uprawie owoców i formie turystyki, która nie wywiera dużego wpływu na środowisko, umożliwiającej odwiedzającym zamieszkanie w miejscowych domach i naukę o lokalnej kulturze.

Santa Catarina Yavesía położona jest 70 km od miasta Oaxaca. Po przekroczeniu granicy jej terytorium kończy się betonowa powierzchnia, dalej prowadzi już polna droga i znaki do miasta. Krystalicznie czysta rzeka dzieli ją na dwie części – La Asunción i San Miguel. Jeśli odwiedzisz to miejsce 15 sierpnia, 29 września lub 8 grudnia, możesz wziąć udział w lokalnych fiestach i spróbować słynnych tamales z jelenia.

Pierwsi zapoteccy osadnicy przybyli tu ok. 600-800 lat p.n.e., a lokalizacja miasteczka od tamtej pory zmieniła się trzykrotnie. Miejscowość ma 450 mieszkańców.